Uczymy się języka holenderskiego. Lekcja 1

Alfabet – het alfabet

Alfabet niderlandzki opiera się na alfabecie łacińskim i zawiera 26 głosek.

 

A,a   /a                   B,b   /be                 C,c   /ce                  D,d   /de                 E,e   /e                    F,f   /ef

 

G,g  /che                 H,h  /i                     J,j    /je                   K,k   /ka                 L,l   /el                    M,m/em

 

N,n  /en                  O,o  /o                    P,p  /pe                   Q,q   /ku                R,r   /er                  S,s   /es

 

T,t   /te                   U,u  /u                    V,v  /fe                   W,w  /ve                 X,x / iks                 Y,y /y           Z,e   /zet

 

 

Litery dzielą się na 3 grupy:

-          klinkers (samogłoska):  a, e, i , o , u.

-          medeklinkers (spółgłoski): b,c,d,f,g…

-          tweeklanken (dwugłoski): au, eu, ie, oe, ou, ui, ij.

 

Samogłoski (klinkers)

 

Samogłoski to: a, e, i, o, u.

Samogłoski zapisuje się podwójnie lub pojedynczo.

 

Samogłoski podwójne:

ü  jeżeli są to tzw. samogłoski długie i występują w sylabach

zamkniętych (czyli zakończonych na spółgłoskę), np.:

boom, duur,week, paard, maan-den, woor-den,

 

Do wyjątków należy: uw, ruw, duw …

 

Samogłoski pojedyncze:

ü  jeżeli są to tzw. samogłoski długie i wystepują w sylabach otwartych, czyli zakończonych na samogłoskę:

                ma-ken, gro-te, du-re, le-zen, ko-pen

 

                Do wyjątków należy: nee, twee, zee, goochelen …

 

ü  jeżeli są to tzw. samogłoski krótkie np. man, bom, les, bas, pit, kosten ...

 

 

Samogłoski długie i krótkie

Dość duże znaczenie ma pisowania samogłosek długich i krótkich. Szczególnie należy zwrócić uwagę na pisownię samogłosek przy tworzeniu liczby mnogiej, form osobowych czasowników oraz odmianie przymiotników.

1.        Piszemy jedną samogłoskę, jeżeli po dwóch samogłoskach występuje tylko jedna spółgłoska. Np.

Maan      → ma-nen              

Boom      → bo-men

Duur       → du-re

Week      → we-ken

 

2.        Dodajemy jedną spółgłoskę, jeżeli po jednej samogłosce zamkniętej występuje jedna spółgłoska:

Maken    → ik maak

Lezen      → ik lees

Kopen     → ik koop

 

3.        Aby samogłoska krótka pozostała krótka w różnych formach danego wyrazu, zamyka się sylabę poprzez podwojenie spółgłoski:

Man        →man-nen

Gek        →gek-ken

Zeg         →zeg-gen

 

Uwaga: z wyjątkiem litery y, każda samogłoska ma formę długą i krótką:

 

krótka	a	e	i	o	u
długa	aa	ee	ie	oo	uu

 

Krótkie samogłoski:

-  a           gat           - dziura                   

-  e           stem        - głos                                     

-  i           wit           - biały                                    

-  o          zon          - słońce  

-  u          zus          - siostra  

-  y          systeem   - system 

 

                Długie samogłoski:

- aa          staan        - stać                      

- ee          zee           - morze                                  

- oo         rood        - czerwony

- ie          

- uu         vuur        - ogień    

 

Spółgłoski

Spółgłoski, czyli medeklinkers to: b, c, d, f, g ... w, x, z.

 

Dwugłoski

Dwugłoski, czyli tweeklanken to: au, eu, ie, oe, ou, ui, ij.

 

-  au         lauw        - letni (lekko ciepłe)

-  ai          mais        - kukurydza

-  eu         leuk         - miły

-  ie          bier          - piwo

-  oe         goed        - dobrze

-  ou        zout         - sól

-  ui         zuid         - południe

-  ij          tijd           - czas

 

Sylaby (lettergreepen)

W języku holenderskim wyrazy dzielimy na podstawie takiej samej zasady, jak i w języku polskim. Wyraz dzieli się na sylaby na podstawie samogłosek. Jeżeli dwie samogłoski są wymawiane jako jedna, to są traktowane jako jedna samogłoska. Tak więc razem z jedną lub więcej, spółgłoska, każda samogłoska tworzy jedną sylabę.

 

Zasady sylabowania

1.        Jeżeli dwie samogłoski są przedzielone tylko jedną spółgłoską, spółgłoska tworzy wtedy początek drugiej sylaby:

Np. moeten             moe-ten                   -  musieć

       maken              ma-ken                    -  robić, czynić

 

 

2.        Jeżeli samogłoski są przedzielone przez więcej niż jedną spółgłoskę, to pierwsza sylaba ma jedną spółgłoskę, a druga spółgłoska pozostaje:

Np. paarden            paa-rden                  - konie

       wennen            wen-nen                  - przyzwyczaić się

       dingen             din-gen                   - rzeczy

 

3.        Wyraz złożony ma dwa lub też więcej samodzielnych wyrazów. Wyrazy te pozostawia się oryginalne.

Np. waarom           waar-om                 -  dlaczego

       broodoven       brood-o-ven            -  piekarnik do pieczenia chleba

       huurauto          huur-au-to               -  wypożyczony/wynajęty samochód

 

4.        Jeżeli druga sylaba zaczyna sie od spółgłosek, to wówczas umieszczamy jedną lub więcej spółgłosek na końcu poprzedzającej sylaby.

Np. ambtenaar        amb-te-naar             -  urzędnik

       erwten             erw-ten                    -  groch

 

Na początek nauki języka holenderskiego i zasad sylabowania, napewno będzie bardzo pomocna następująca strona:

 

http://woordenlijst.org/

 

 

Podział sylab:

ü  po samogłosce przed pojedynczą spółgłoską: fa-fel, spe-len, po-ten,du-re

ü  między dwiema spółgłoskami: wil-len, lek-ker, woor-den, wor-den

ü  przy więcej niż dwóch spółgłoskach do nastepnej sylaby należy tyle spółgłosek ile mogłoby być na początku następnego wyrazu: np. af-spraak, bor-stel

ü  po przedrostkach, przed końcówkami, między częściami wyrazów złożonych, np. be-antwoorden, kind-je.

 

Przykłady:

 

Słowo sklada się z liter oraz sylab. (Een woord bestaat uit letters en lettergrepen).

Słowo : tafel, składa się z dwóch sylab:

Ta – fel 

 

Słowo: fietssleutel - składa się z 3 sylab:

 

Fiets- sleu – tel

 

Wyróżnia się otwarte i zamknięte sylaby.

I tak  np. Słowo: tafel (stół)

-          ta  jest otwartą sylabą, gdyż kończy się  samogłoską

-          fel jest zamkniętą sylabą, gdyż kończy się spółgłoską

 

Krótkie samogłoski znajdują się tylko w zamkniętych sylabach, i tak np.

-          a  : pak

-          e  : pen

-          i  : zit

-          o  : pot

-          u  : bus

 

Natomiast w liczbie mnogiej  spółgłoska zostaje podwojona , np.:

- pak                       - pakken

- pen                       - pennen

- zit                         - zitten

- pot                        - potten

- bus                       - bussen

 

 

 

Natomiast długie samogłoski są zamknięte w sylabach i pisze się je podwójnie. Np.:

-          raam

-          lees

-          loop

-          muur

 

Długie samogłoski w otwartych sylabach w liczbie mnogiej, pisze się następujaco:

-          ra- men

-          le-zen

-          lo-pen

-          mu-ren

-           

Ale:

- de man is kaal                      de kale man

- de bal is geel                        de gele bal

- het potlood is rood               het rode potlood

- het brood is duur                  het dure brood

 

wyjątki:

 

1)       na końcu wyrazu pisze się podwójne  ee, np. nee, thee, twee, idee, zee, ponieważ pojedyncze  e  w tej poyzcji oznacza (e). Dotyczy to również wyrazów pochodnych i złożeń, w których takie wyrazy wystepują.

 

2)       przed  -ch  pisze się podwójną samogłoskę, np. goochelen.

 

Spółgloska  ch   nigdy nie ulega podwojeniu, np. lachen, richel.

 

 

Oefening 1. Maak meervoud (ćwiczenie 1. Napisz liczbę mnogą)

 

enkelvoud                              meervoud                               enkelvoud                              meervoud

een bal                                    twee ballen                             een schaar                               twee scharen

een bus                                                                                  een boot

een vis                                                                                   een muur

een man                                                                                 een boom

een bel                                                                                   een taak

een pot                                                                                   een zoon

een kan                                                                                  een paal

een pil                                                                                    een naam

een tas                                                                                   een peer

een kat                                                                                   een zaal

een stuk                                                                                 een beer

een hok                                                                                  een oor

een mes                                                                                  een been

een hek                                                                                  een geweer  

 

Uwaga:

 

1)Jeżeli słowo kończy się na –f, więc w liczbie mnogiej występuje v,   (f = v)

 

- brief                      - brieven

- zeef                       - zeven

- golf                       - golven

 

wyjątek:  fotograaf  - fotografen !

 

2) Jeżeli słowo kończy się na –s, więc w liczbie mnogiej występuje –z, np,:    (s = z)

 

- roos                      - rozen

- vaas                      - vazen

- prijs                      - prijzen

- huis                      - huizen

 

wyjątek:

- mens                     - mensen

- wens                     - wensen

- kans                      - kansen

- dans                      - dansen

- kruis                     - kruisen

 

Nigdy też nie podwaja się spółgłoski na końcu wyrazu.

 

Oefening 2. Maak meervoud

                - een bus                twee bussen

-          een boom

-          een huis

-          een muur

-          een raam

-          een brief

-          een roos

-          een vaas

-          een prijs

-          een pot

-          een mens

-          een kruis

-          een zeef

-          een kans

-          een dans

 

Oefening 3. Maak meervoud

-          een tas

-          een naam

-          een muis

-          een pit

-          een oog

-          een mes

-          een kat

-          een rat

-          een peen

-          een zoon

-          een ster

-          een bel

-          een steel

-          een fles

-          een paal

 

 

www.kurs-holenderskiego.com